1) VAT là gì – hiểu cực nhanh

VAT (thuế giá trị gia tăng) là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ trong suốt hành trình từ sản xuất đến tiêu dùng.

Hàng hóa, dịch vụ dùng cho sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng ở Việt Nam là đối tượng chịu thuế, trừ các trường hợp không chịu thuế được liệt kê riêng.

2) Ai là người nộp thuế?

• Tổ chức, hộ, cá nhân sản xuất – kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu VAT.
• Tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa chịu VAT.
• Mua dịch vụ của tổ chức nước ngoài không có cơ sở thường trú tại VN (trừ trường hợp đặc thù).
• Nền tảng/sàn có thể phải khấu trừ, nộp thay cho người bán nhỏ lẻ theo quy định.

3) Khi nào không chịu VAT?

Luật liệt kê cụ thể (nông nghiệp sơ chế, chuyển quyền sử dụng đất, bảo hiểm con người, dịch vụ y tế, giáo dục…); lưu ý: kinh doanh hàng hóa, dịch vụ không chịu VAT thì không được khấu trừ/hoàn VAT đầu vào, trừ trường hợp xuất khẩu 0%.

4) Thuế suất hiện hành (từ 01/07/2025)

• 0%: hàng hóa/dịch vụ xuất khẩu, vận tải quốc tế… (điều kiện và trường hợp không áp dụng 0% được quy định rõ).
• 5%: một số lĩnh vực thiết yếu (nước sạch, thiết bị y tế, nông nghiệp, sách… theo danh mục).
• 10%: mặc định cho các hàng hóa, dịch vụ không thuộc 0%/5%.

5) Giá tính thuế – đừng nhầm!

Một số nguyên tắc “xương sống”:

• Bán ra nội địa: giá chưa có VAT; nếu mặt hàng chịu TTĐB/BVMT thì giá đã có TTĐB/BVMT nhưng chưa có VAT.
• Nhập khẩu: trị giá tính thuế NK + thuế NK (+ phụ thu nếu có) + TTĐB (nếu có) + BVMT (nếu có).
• Khuyến mại đúng luật: giá tính thuế = 0. (Quy định tại Điều 7 – hàng khuyến mại theo pháp luật thương mại).

6) Phương pháp tính thuế: Khấu trừ vs. Trực tiếp

• Khấu trừ = VAT phải nộp = VAT đầu ra – đầu vào (áp cho DN thực hiện đầy đủ kế toán – hóa đơn – chứng từ, doanh thu ≥ 1 tỷ/năm, hoặc tự nguyện áp dụng).
• Trực tiếp: chỉ áp cho vàng, bạc, đá quý (tính trên giá trị gia tăng của hoạt động này).

7) Khấu trừ đầu vào: điều kiện tiên quyết

Cần có hóa đơn VAT hợp lệ hoặc chứng từ nộp thuế ở khâu nhập khẩu/nộp thay; và chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt (trừ một số đặc thù).

8) Hóa đơn dùng thế nào cho đúng?

• DN khấu trừ: dùng hóa đơn GTGT;
• DN trực tiếp: dùng hóa đơn bán hàng;
• Tem/vé/thẻ in sẵn giá thanh toán được hiểu là đã bao gồm VAT.

9) Khi nào áp dụng?

• Luật mới có hiệu lực từ 01/07/2025.
• Riêng mốc 200 triệu/năm cho hộ/cá nhân kinh doanh (đối tượng không chịu VAT) áp dụng từ 01/01/2026.

Ví dụ minh họa “1 phút hiểu ngay”

Sai lầm phổ biến (và cách tránh)

Mini‑Checklist cho kế toán/DN nhỏ

• ✔️ Xác định thuế suất đúng: 0 / 5 / 10
• ✔️ Kiểm tra giá tính thuế đúng bản chất giao dịch
• ✔️ Hóa đơn hợp lệ + thanh toán không dùng tiền mặt nếu ≥ 5 triệu
• ✔️ Áp khấu trừ chuẩn (đầu ra – đầu vào), lưu chứng từ sẵn sàng

1) VAT là gì – hiểu cực nhanh

VAT (thuế giá trị gia tăng) là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ trong suốt hành trình từ sản xuất đến tiêu dùng.

Hàng hóa, dịch vụ dùng cho sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng ở Việt Nam là đối tượng chịu thuế, trừ các trường hợp không chịu thuế được liệt kê riêng.

2) Ai là người nộp thuế?

• Tổ chức, hộ, cá nhân sản xuất – kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu VAT.
• Tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa chịu VAT.
• Mua dịch vụ của tổ chức nước ngoài không có cơ sở thường trú tại VN (trừ trường hợp đặc thù).
• Nền tảng/sàn có thể phải khấu trừ, nộp thay cho người bán nhỏ lẻ theo quy định.

3) Khi nào không chịu VAT?

Luật liệt kê cụ thể (nông nghiệp sơ chế, chuyển quyền sử dụng đất, bảo hiểm con người, dịch vụ y tế, giáo dục…); lưu ý: kinh doanh hàng hóa, dịch vụ không chịu VAT thì không được khấu trừ/hoàn VAT đầu vào, trừ trường hợp xuất khẩu 0%.

4) Thuế suất hiện hành (từ 01/07/2025)

• 0%: hàng hóa/dịch vụ xuất khẩu, vận tải quốc tế… (điều kiện và trường hợp không áp dụng 0% được quy định rõ).
• 5%: một số lĩnh vực thiết yếu (nước sạch, thiết bị y tế, nông nghiệp, sách… theo danh mục).
• 10%: mặc định cho các hàng hóa, dịch vụ không thuộc 0%/5%.

5) Giá tính thuế – đừng nhầm!

Một số nguyên tắc “xương sống”:

• Bán ra nội địa: giá chưa có VAT; nếu mặt hàng chịu TTĐB/BVMT thì giá đã có TTĐB/BVMT nhưng chưa có VAT.
• Nhập khẩu: trị giá tính thuế NK + thuế NK (+ phụ thu nếu có) + TTĐB (nếu có) + BVMT (nếu có).
• Khuyến mại đúng luật: giá tính thuế = 0. (Quy định tại Điều 7 – hàng khuyến mại theo pháp luật thương mại).

6) Phương pháp tính thuế: Khấu trừ vs. Trực tiếp

• Khấu trừ = VAT phải nộp = VAT đầu ra – đầu vào (áp cho DN thực hiện đầy đủ kế toán – hóa đơn – chứng từ, doanh thu ≥ 1 tỷ/năm, hoặc tự nguyện áp dụng).
• Trực tiếp: chỉ áp cho vàng, bạc, đá quý (tính trên giá trị gia tăng của hoạt động này).

7) Khấu trừ đầu vào: điều kiện tiên quyết

Cần có hóa đơn VAT hợp lệ hoặc chứng từ nộp thuế ở khâu nhập khẩu/nộp thay; và chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt (trừ một số đặc thù).

8) Hóa đơn dùng thế nào cho đúng?

• DN khấu trừ: dùng hóa đơn GTGT;
• DN trực tiếp: dùng hóa đơn bán hàng;
• Tem/vé/thẻ in sẵn giá thanh toán được hiểu là đã bao gồm VAT.

9) Khi nào áp dụng?

• Luật mới có hiệu lực từ 01/07/2025.
• Riêng mốc 200 triệu/năm cho hộ/cá nhân kinh doanh (đối tượng không chịu VAT) áp dụng từ 01/01/2026.

Ví dụ minh họa “1 phút hiểu ngay”

Sai lầm phổ biến (và cách tránh)

Mini‑Checklist cho kế toán/DN nhỏ

• ✔️ Xác định thuế suất đúng: 0 / 5 / 10
• ✔️ Kiểm tra giá tính thuế đúng bản chất giao dịch
• ✔️ Hóa đơn hợp lệ + thanh toán không dùng tiền mặt nếu ≥ 5 triệu
• ✔️ Áp khấu trừ chuẩn (đầu ra – đầu vào), lưu chứng từ sẵn sàng